De innerlijke afspiegelingen van Jeanne Johns |
|
De van oorsprong Amerikaanse Jeanne Johns (New Jersey, USA 1939) werkt al vele jaren in Nederland. Ze is woonachtig in Noorden, in de directe nabijheid van de Nieuwkoopse plassen. De natuur is dan ook onmisbaar voor haar werk. Het liefst zit ze buiten in de tuin te schilderen of in de voorkamer van haar huis met haar vele kunstboeken en weelderige boeketten om haar heen. Het onderwerp is niet het belangrijkste aan haar schilderijen. Het gaat Jeanne om het geprikkeld en geïnspireerd te worden. Dan zegt ze alles te kunnen schilderen. Ze probeert dan vanuit de ene werkelijkheid een andere, intensere en persoonlijkere werkelijkheid te ontdekken.
Momenten en toevallige gebeurtenissen zijn belangrijk voor haar. Momenten waarop het licht de bloemen en de bomen aanraakt en ze steeds weer anders in het water doet spiegelen. Tijdens het schilderen komen vaak herinneringen en gedachten uit haar leven naar boven. De schilderijen van Jeanne zijn dan ook een innerlijke afspiegeling van het moment dat ze aan het werk was. Nooit weet ze van tevoren wat er op het doek zal komen.
Belangrijke inspiratiebronnen zijn de schilderijen van Pierre Bonnard, Vincent van Gogh en Piet Mondriaan. Van Bonnard (1867-1947) is bekend dat hij bij voorkeur rijk gedecoreerde interieurs als achtergrond voor zijn genretaferelen koos. Drukke patronen van tapijten, kamerschermen, kussens, wandbekleding en meubilair vormen een soms duizelingwekkend decor voor zijn figuren. Jeanne Johns´ bloemstillevens zijn ook druk van sfeer. De verwijzingen in haar schilderijen naar deze belangrijke voorbeeldkunstenaars zijn dan ook duidelijk aanwezig. Van Gogh had een enorme scheppingskracht, die leidde tot een steeds expressiever kleurgebruik en penseelvoering, een verwijzing die terugkomt in Jeannes ´Hommage aan Vincent van Gogh´. Felle en expressieve kleuren vullen het gehele beeldvlak. Naast de vaas met dahlia´s ligt een dikke catalogus met daarop de tekst ´Van Gogh´. Het in ongetwijfeld een catalogus met een overzicht van zijn schilderijen. Door de letters heen zien we zijn beroemde zonnebloemen en hiermee heeft Jeanne een bloemstilleven in een bloemstilleven gerealiseerd. Enige tijd geleden kreeg Jeanne de opdracht om een serie schilderijen te maken voor het dagblad Rijn en Gouwe. Deze opdracht resulteerde in een aantal schilderijen van een tafel met daarop een exemplaar van de Rijn en Gouwe, afgewisseld met steeds een ander bloemstuk. Zo schilderde ze ´Rijn en Gouwe met dahlia´s´ en ´Rijn en Gouwe met tulpen´. Op de tafel van een ander stilleven ligt een krant, ze schilderde dit werk onlangs in een serie voor het dagblad de Rijn en Gouwe. Op het schilderij ´Tulpen in februari´ staat een tafel waarop een prachtig geel en rood gekleurd boeket ligt, klaar om geschikt te worden, een televisietoestel. De sombere en donkere kleuren van het beeldscherm steken scherp af tegen de heldere kleuren van de bloemen op tafel. Jeanne schilderde dit doek nadat ze een ongeneeslijk zieke vriendin had bezocht en met deze kleuren beeldde ze haar verdriet uit. |
De schilderijen ´Olifanten en engelen´ en ´Hommage aan Beth´ vormen tezamen een tweeluik. Jeanne zegt over het eerste van deze twee schilderijen dat het ontstond aan het eind van de zomer, begin van de herfst. Het boeket stond in de voorkamer van haar huis. Op de achtergrond stond een bank met daar over heen een Indiaas kleed met marcherende olifanten. Al schilderend dacht ze dat olifanten kracht en vruchtbaarheid symboliseren. En ook de vormen spraken haar aan. Engelen zijn in het schilderij verwerkt als verwijzing naar de aartsengel Gabriel, die voor Jeanne belangrijk is als de engel van aankondigingen. Gabriel komt sinds 1998, het jaar van de dood van haar kleinzoon Carl Robert, veel in haar werken voor.
Het tweede schilderij laat een vaas met boeket zien met daarnaast op de voorgrond een portret van Jeannes overleden dochter Beth. Jeanne zegt hier zelf over ´schilderen is voor mij een levensbehoefte om mijn omstandigheden te verwerken´.
In Jeannes huiskamer staat in de hoek een beeld van de godin Fortuna met in haar handen de hoorn des overvloeds. Ze kocht dit beeld in 2001 in Zuid-Frankrijk van de maakster, Dominique Sapel, een dierbare vriendin. In de klassieke literatuur is Fortuna meestal geblinddoekt, maar hier is de doek net over het voorhoofd geschoven en kan ze met een oog iets zien. Fortuna is de godin van ´good luck´ en ook een beschermengel voor Jeanne. Ze heeft humor, want een van haar borsten hangt over de hoorn. De weelderigheid van de godin vindt een weerklank in die van de veelheid aan groenten, fruit en vruchten, die voor haar op de tafel ligt. Jeanne Johns schildert naast boeketten ook enkele, verstilde bloemen. Een voorbeeld daarvan is ´Een tulp´. Deze gele bloem, die het gehele beeldvlak vult, is aan het uiteenvallen. Hoewel de kleur nog intact is, zal het niet lang meer duren voordat de tulp verwelkt. Met dit werk verwijst ze naar een andere inspirator, Piet Mondriaan. De vele getekende en geschilderde bloemenstudies die Mondriaan (1872-1944) vanaf de beginjaren van de twintigste eeuw maakte, vormen opmerkelijk genoeg een constant element in zijn werk tot de twintiger jaren. Jeanne Johns schildert ook verstilde bloemen, zoals een amaryllis, waarvoor ze net als Mondriaan zachte en lichte kleuren gebruikt. Deze dringen het realiteitsgehalte van de voorstelling terug en roepen in combinatie met de delicate tekening een beeld op van verstilling en contemplatie. |